Χριστούγεννα κρατούμενες στο «Τούρκικο»

Νέες γυναίκες από τα Σελλιά και το Ροδάκινο στην αυλή του «Τούρκικου Σχολείου» στο Ρέθυμνο, τον Δεκέμβριο του 1942, με Έλληνες χωροφύλακες. Στη φωτογραφία εμφανίζονται και παιδιά των κρατουμένων

Αντίποινα σε 70 νέες γυναίκες από τα Σελλιά και το Ροδάκινο

Τις ημέρες των Χριστουγέννων το 1942, κοντά 70 νέες κοπέλες από τα Σελλιά και το γειτονικό Ροδάκινο στα νότια του Ρεθύμνου, τις εόρτασαν κρατούμενες στο «Τούρκικο Σχολείο». Ήταν οι πιο μαύρες εορτές τους στα χρόνια της γερμανικής υποδούλωσης, και  οι συλλήψεις τους έγιναν ως αντίποινα στην αντιστασιακή δράση που είχε αναπτυχθεί από συγχωριανούς τους στις δυνάμεις κατοχής…

Στις 10 Δεκεμβρίου εκείνου του χρόνου, Γερμανοί έζωσαν τα Σελλιά και αναζητώντας όπλα προχώρησαν σε εκτεταμένους ελέγχους στα σπίτια του χωριού, χωρίς όμως να έχουν το προβλεπόμενο αποτέλεσμα. Εκείνο το πρωί συγκέντρωσαν τους κατοίκους στην εκκλησία της Παναγίας και εκεί ξεχώρισαν 17 κοπέλες που οδήγησαν στο «Τούρκικο Σχολείο», στην πόλη του Ρεθύμνου και τις υποχρέωναν, για πλέον από σαράντα μέρες σε καθημερινές αγγαρείες στην πόλη και σε γειτονικές περιοχές…

«Ετότες», αφηγείται η Χρυσή Κεφαλουδάκη-Γυπαράκη, «εφωνιάξανε ούλο το χωριό να μαζωχτεί στη-ν-εκκλησία. Κατέβηκενε ούλο το χωριό και βάλανε χώρια τσι παντρεμένες και χώρια τα’ ανύπαντρες. Μια χωριανή μας, η Μαρία η Δρυμάκη, είχενε μωρό τα-γ-κόρη τση τη Βαγγελιά που είναι παντρεμένη σήμερο μ’ ένα Μπαραδάκη. Τσ’ άρπαξα το κοπέλι, μ’ είδανε οι Γερμανοί με το μωρό, δε μου ‘πανε πράμα κι έφυγα…».

Η Αικατερίνη Παπαδογιάννη-Γρυντάκη

«ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΤΟ ΜΕΣΟΝ…»

Από το Πάνω και το Κάτω Ροδάκινο την ίδια μέρα, συγκέντρωσαν «σε κήπο στο Πάνω Ροδάκινο πενήντα γυναίκες». Μέσα σε αυτές ήταν και η Αικατερίνη Παπαδογιάννη, που αναπολεί το γεγονός: «… Μας επήγανε στα «τούρκικα σκολειά». Το πρωί μας εχωρίσανε σε δυο ομάδες, πήγανε τσι μισές στη-μ-Πηγή και τσ’ άλλες στη Φορτέτζα και σκάφταμενε στα οχυρωματικά έργα. Ο πατέρας μου ο Γιώργης ο Παπαδογιάννης, νέος τότε, ήρχουντανε με το Χομπίτη το Σήφη κάθε μέρα. Ήμαστονε και με το Χομπίτη συντέκνοι, συγγενείς. Ερχότανε κάθε μέρα…

»Μια μέρα είχαμενε πάει στη-μ-Πηγή. Ήμαστονε πολλές… Μας-ε-λένε: «Εδώ θα σκέφτετε και θα φτυαρίζετε το χώμα…». Υπολογίζω πως ήμαστονε εβδομήντα  γυναίκες απ’ το Ροδάκινο και τα Σελλιά. Ο Σήφης ο Χομπίτης εβοήθησενε πολύ στη διατροφή μας. Οι Γερμανοί μας εδίνανε ένα-γ-κομματάκι ψωμί σαν τη μισή παλάμη του χεριού και δυο σταφίδες και μας ελέγανε ότι «αυτά θα ΄ναι και για σήμερο και για αύριο». Κλάματα, πράματα ‘μεις, ίντα να σου πω!. Μας είχανε ‘κει κοντά δυο μήνες. Πείνα, ψείρα, κακουχία!!!

»Τα Χριστούγεννα εκείνου του χρόνου, το ’42, αποφυλακίσανε τσι γυναίκες με τσι κόρες τωνε. Εμένα δε μ’ αφήκανε βέβαια, γιατί δεν ήτονε ‘κειδά η μάνα μου όπως άλλες χωριανές. Άλλες φεύγανε απού το δρόμο και χώνουνταν, άλλες είχανε φίλους Γερμανούς και είχανε και το «μέσον» και τα’ αφήκαν και φεύγασι. Ήταν και τότε, δηλαδή, «μέσον», προδοσία, ρουφανιές, άστα! Πάντοτε ήτονε….».

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΣΕΛΛΙΑ

Τα ονόματα των γυναικών από τα Σελλιά ήταν: Αικατερίνη Ανδρεδάκη, Άννα Ν. Ανδρεδάκη, Άννα Μ. Ανδρεδάκη, Μαρία Γυπαράκη, Ελένη Δαραντούλη, Δέσποινα Διακουμάκη, Θανώ Δριδάκη, Δέσποινα Ζουρμπάκη, Μαρία Ε. Ζουρμπάκη, Μαρία Ε.Ζουρμπάκη-Κόλλια, Σοφία Καρπουζάκη, Ευαγγελία Μπαραδάκη, Αντωνία Μπριλλάκη, Ιωάννα Μυλωνάκη, Στεργιούλα Ξενικάκη, Αικατερίνη Γ. Παπαδάκη και Αικατερίνη Κ. Παπαδάκη…

Ο δάσκαλος Κώστας Ανδρεδάκης (Οι Σελλιανοί των Σελλιών του Δήμου Φοίνικα Ρεθύμνης, σελ. 76), γράφει: «Στο «Τούρκικο Σχολείο» τις κράτησαν σαράντα μέρες» και υποβάλλονταν καθημερινά σε «ψυχολογικό πόλεμο, κακομεταχείριση, ξύλο και πείνα.

Τους συμπαραστάθηκαν οι Σελλιανοί κάτοικοι Ρεθύμνου, ηθικά και υλικά με ρούχα και τρόφιμα που τους πήγαιναν. Πάνω από όλους τις βοήθησε, όσες μέρες δούλευαν στην Πηγή, η εκεί παντρεμένη χωριανή μας Ευσεβία Ν. Μπριλλάκη(αδερφή του Μπριογιώργη). Μάζευε από το χωριό της τρόφιμα και τα πήγαινε κάθε μέρα στις κοπελιές. Από τους Ρεθεμνιώτες Σελλιανούς, πρώτη όπως πάντα σε κάθε δύσκολη στιγμή οποιουδήποτε Σελλιανού, η Ζηνοβία Κωστογιάννη-Σταυρουλάκη…»

Οι κρατούμενες παρέμειναν στο «Τούρκικο Σχολείο» πάνω από σαράντα μέρες και σταδιακά αποφυλακίζονταν επιστρέφοντας στα σπίτια τους. Τα Χριστούγεννα του ’42 ήταν για το σύνολο των νέων γυναικών από τα Σελλιά και το Ροδάκινο, τα «μαύρα Χριστούγεννα της ζωής τους» που τους ακολουθούσαν μέχρι την ύστερή τους αναπνοή…   

Πηγή: www.madeincreta.gr