Η διαδικασία παρασκευής φυτικών φαρμάκων ήταν πολύ καλά γνωστή στους αρχαίους Έλληνες. Σαν μέσα εξαγωγής των φαρμακευτικών στοιχείων των φυτών χρησιμοποιούσαν κυρίως το λάδι, το ξύδι και το κρασί.
Το λάδι
Το λάδι που χρησιμοποιείται πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας.
Για θεραπευτικούς σκοπούς, το ελαιόλαδο είναι το έλαιο της επιλογής και προτιμάται από τους περισσότερους βοτανολόγους.
Χρησιμοποιήστε το καλύτερο ποιοτικώς ελαιόλαδο που μπορείτε να βρείτε (έξτρα παρθένο & ψυχρής έκθλιψης), για τα φαρμακευτικά σας σκευάσματα. Το ελαιόλαδο αποτελεί θαυμάσια βάση για φαρμακευτικά έλαια και σπάνια ταγκίζει.
Τα βότανα
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε νωπά ή αποξηραμένα βότανα. Αν δεν έχετε παρασκευάσει ποτέ πριν ένα φυτικό λάδι, συνιστώ να ξεκινήσετε με αποξηραμένα βότανα, γιατί είναι πιο εύκολο και δεν θα ασχοληθείτε με την ανάπτυξη μούχλας και βακτηρίων.
Σε περίπτωση που αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε φρέσκα βότανα, είναι απολύτως αναγκαίο να βεβαιωθείτε ότι είναι εντελώς στεγνά. Μια μέθοδος με μεγάλη επιτυχία για την εξάλειψη της επιπλέον υγρασίας στα φρέσκα βότανα είναι να "στεγνώσετε" τα βότανα πριν από τη χρήση. Διαλέξτε τα βότανα μετά την πρωινή υγρασία και αφήστε τα να μαραθούν σε ένα ξηρό, σκιερό και ζεστό μέρος για αρκετές ώρες ή όλη τη νύχτα. Αυτό εξασφαλίζει ότι η περίσσεια υγρασίας που προκαλεί τα βακτηρίδια να αναπτυχθούν, θα εξατμιστεί.
Αναλογία βοτάνου - λαδιού
Μία μέθοδος για τον προσδιορισμό της αναλογίας των βοτάνων για το λάδι είναιη πιο απλή. Τοποθετήστε τα βότανα σε ένα δοχείο και ρίξτε αρκετό λάδι πάνω τους ώστε να τα καλύπτει. Στη συνέχεια, προσθέστε 3-5 εκατοστά περισσότερο λάδι, έτσι ώστε τα βότανα είναι καλυφθούν τελείως. Τα εκτεθειμένα βότανα μπορούν να δημιουργήσουν βακτήρια και να χαλάσει το τελικό προϊόν, για αυτό σιγουρευτείτε ότι τα βότανα καλύπτονται πλήρως με λάδι.
Η ακριβής αναλογία βότανου-λαδιού είναι η ακόλουθη:
Όταν χρησιμοποιούμε φρέσκο βότανο: 1 μέρος φρέσκου βοτάνου σε βάρος(gr), με 3 μέρη ελαιόλαδου σε όγκο (ml).
Όταν χρησιμοποιούμε αποξηραμένο βότανο: 1 μέρος ξερού βοτάνου σε βάρος(gr), με 5 μέρη ελαιόλαδου σε όγκο (ml).
Οι μέθοδοι παρασκευής
Υπάρχουν αρκετοί συνηθισμένοι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή φαρμακευτικών λαδιών. Κάθε μία από αυτές τις μεθόδους είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική και χρησιμοποιείται τόσο επαγγελματικά όσο και για οικιακή χρήση.
Εγώ προσωπικά προτιμώ αλλά και συνιστώ τις μεθόδους που χρησιμοποιούν αργή και χαμηλή διαδικασία θέρμανσης, όπως η ηλιακή ή η μέθοδος με Crockpot (δοχείο με χαμηλή ρυθμιζόμενη ένταση).
Σε μία περίπτωση ανάγκης όμως που βιαζόμαστε για να έχουμε το λάδι μας γρήγορα έτοιμο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μία ταχύτερη μέθοδο θέρμανσης του λαδιού.
Βασική διαδικασία παρασκευής λαδιών
Ψιλοκόψτε τα βότανα με ένα μαχαίρι, ζυγίστε τα και τοποθετήστε τα σε ένα γυάλινο βάζο. Μετρήστε την ποσότητα του λαδιού που αναλογεί, προσθέστε το στο βάζο και ανακατέψτε καλά.
Το μίγμα βοτάνου-λαδιού πρέπει να παραμένει σε μία θερμοκρασία μεταξύ 43°-49° βαθμών Κελσίου. Στην αγορά υπάρχουν ειδικά ρυθμιζόμενα δοχεία.
- Όταν χρησιμοποιείτε νωπό βότανο αφήστε το μίγμα για 1 εβδομάδα. Εξαίρεση αποτελεί το βάλσαμο που γίνεται μόνο με φρέσκο νωπό βότανο και χρειάζεται να μείνει για 2 εβδομάδες.
- Όταν χρησιμοποιείτε αποξηραμένο βότανο αφήστε το μίγμα για 2 εβδομάδες. Πολλοί φοβούνται ότι το λάδι θα ταγκίσει σύμφωνα με τους νόμους τη φύσης, αλλά αυτό συμβαίνει σπάνια. Ανακινείτε καθημερινά αρκετές φορές
Στο τέλος της διαδικασίας εκχύλισης, σουρώστε το λάδι περνώντας το από τουλουπάνια και στραγγίξτε τα βότανα με πίεση. Aυτό επιτυγχάνεται πιο εύκολα όταν το λάδι είναι ζεστό, ενώ πιέζουμε τον πολτό.
Τοποθετήστε το σουρωμένο λάδι σε ένα νέο καθαρό ψηλό και λεπτό γυάλινο δοχείο, σκεπάστε το και αφήστε το να ηρεμήσει για μία νύχτα χωρίς να το μετακινήσετε. Η παρουσία του νερού σε ένα λιπαρό έλαιο, ευνοεί τη ζύμωση και τάγγιση, η οποία θα καταστρέψει τις φαρμακευτικές ιδιότητες του ελαίου. Οπότε, όλο το νερό πρέπει να αφαιρεθεί πριν από την αποθήκευση. Αποχωρισμένο υλικό και νερό θα καθίσουν στο κάτω μέρος του δοχείου. Το επόμενο πρωί, μεταγγίστε το επιφανειακό καθαρό λάδιχωρίς να διαταράξετε τα κατακάθια (μία μεγάλη σύριγγα είναι πολύ βολική), στο τελικό καθαρό γυάλινο δοχείο αποθήκευσης.
Η μέθοδος έκχυσης με τον ήλιο
Τοποθετήστε την επιθυμητή ποσότητα ψιλοκομμένων βοτάνων σε ένα γυάλινο βάζο και καλύψτε με λάδι. Τοποθετήστε το βάζο σε ένα ζεστό ηλιόλουστο σημείο.
Εάν οι θερμοκρασίες είναι ακόμα χαμηλές μπορείτε να τοποθετήσετε το γυάλινο βάζο μέσα σε ένα δοχείο με άμμο για να προσελκύσετε μεγαλύτερες ποσότητες θερμότητας αλλά και για να διατηρήσετε περισσότερο την θερμοκρασία κατά την διάρκεια της νύχτας
Λόγου του ότι η ¨πηγή¨ της θερμοκρασίας είναι σποραδική και το λάδι κρυώνει μερικές φορές κατά την διαδικασία της "πέψης" το φρέσκο βότανο μπορεί να αρχίσει να υφίστατε ζύμωση. Αυτό μπορεί να χαλάσει το τελικό μας προιόν.
Η ζύμωση εμφανίζετε με ενεργές φυσαλίδες στα συστατικά. Για να σταματήσετε την ζύμωση, ζεστάνετε το μίγμα λαδιού πολύ αργά και προσεκτικά, ανεβάζοντας την θερμοκρασία στους 65° βαθμούς Κελσίου. Ανακατέψτε το μίγμα μέχρι να διαλυθούν οι φουσκάλες αέρα κια μετά ξανασυνεχίστε την διαδικασία έκχυσης με την αρχική μέθοδο.
Μέθοδος ζεστής έγχυσης
Απόσπασμα από βιβλίο φυσιοιατρικής του τέλους του δέκατου ένατου αιώνα.
To λάδι μπορεί να παρασκευασθεί από λεπτοτριμένα βότανα όπως το καυτερό πιπέρι (Cayenne), η λομπέλια (Indian Tobacco) και το σύμφυτο σε αναλογίες 1 μέρος σκόνη βότανου -σε βάρος- σε 10 μέρη λαδιού -σε όγκο-, με τη διαδικασία τoυ αφεψήματος. Μια τέτοια έγχυση μπορεί να συνταγογραφηθεί, μεμονωμένα ή σε συνδυασμούς για ήπια τόνωση, χαλάρωση, ή για να αντιμετωπιστούν διάφορα σκελετικά προβλήματα, ή ως βάση για να ξεκινήσει μια ισχυρότερη θεραπευτική αγωγή με την προσθήκη ακόμη πιο ισχυρών αιθέριων ελαίων.
Το ακόλουθο παράδειγμα δείχνει αυτή τη μέθοδο για έγχυση λαδιού πιπεριού Cayenne, το οποίο χρησιμεύει ως πρότυπο για όλα τα άλλα.
100 γρ. τριμένο πιπέρι καγιέν σε σκόνη, 1 λίτρο λάδι
Αναμειγνύονται απαλά, μπαίνουν σε κλειστό δοχείο και σε μπεν μαρί στους 60°-70° για 4 ώρες. Στη συνέχεια κατεβάζουμε από τη φωτιά, αφήνουμε να κρυώσει και το αφήνουμε για 12 ώρες, για να κάτσει η σκόνη κάτω. Στη συνέχεια προσεκτικά αδειάζουμε το καθαρό λάδι.
Περιλαμβάνω αυτή τη μέθοδο, διότι θεωρώ ότι είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς οι διαφορετικοί εμπειρογνώμονες κάνουν τις ουσίες τους. Δεν θα έπαιρνα ποτέ μου λάδια που έχουν φτάσει σε τόσο ψηλή θερμοκρασία, αλλά το κάνουν παθιασμένοι θεραπευτές και φαρμακοποιοί, οπότε σεβόμαστε τις μεθόδους τους.
Δυνάμωση θεραπευτικών λαδιών
Αν θέλετε να παρασκευάσετε πιο δυνατό θεραπευτικό λάδι μπορείτε να επαναλάβετε τη διαδικασία με το παρασκευασμένο λάδι και νέα βότανα. Αυτό διπλασιάζει την ισχύ του φαρμακευτικού λαδιού σας. Στην αγορά υπάρχουν "δυναμωμένα λάδια" μέχρι και 4 φορές ενώ ο Dr. Christopher τα δυνάμωνε μέχρι 10 φορές...
Αποθήκευση
Αποθηκεύστε τα λάδια σας σε σκουρόχρωμα αποστειρωμένα γυάλινα δοχεία, σωστού μεγέθους, που κλείνουν αεροστεγώς, σε δροσερό και σκοτεινό μέρος. Τα σωστά παρασκευασμένα λάδια από φρέσκα βότανα δεν χρειάζονται επιπλέον συντηρητικά και έχουν αναμενόμενη διάρκεια ζωής το λιγότερο για ένα χρόνο, ενώ τα παρασκευασμένα λάδια με αποξεραμένα βότανα έχουν αναμενόμενη διάρκεια ζωής το λιγότερο για δύο χρόνια.
Προβλήματα και συμβουλές
(για όσους θέλουν να μάθουν, χωρίς προηγουμένως να πάθουν, όπως εγώ ας πούμε…)
Αν το λάδι σας πιάσει μούχλα, υπάρχει είτε πάρα πολύ περιεκτικότητα σε νερό στο ίδιο το βότανο ή υπήρχε υγρασία στο βάζο. Χρησιμοποιήστε αποξηραμένα βότανα ή στεγνώστε τα βότανα πριν από τη χρήση. Σιγουρευτείτε ότι το δοχείο είναι εντελώς στεγνό.
Εάν υπάρχει ένας μεγάλο κενό αέρα στο βάζο, αυτό μπορεί να ενθαρρύνει την ανάπτυξη της μούχλας. Χρησιμοποιήστε βάζα που είναι στο σωστό μέγεθος για την ποσότητα του λαδιού που θέλετε να κάνετε και γεμίσετε στην κορυφή το βάζο με λάδι για να αποθαρρύνει την ανάπτυξη των βακτηρίων.
Μερικές φορές, όταν το δοχείο έχει μείνει στον ήλιο ή άλλη πηγή θερμότητας, η συμπύκνωση από τις μορφές της θερμότητας μέσα στο βάζο, παρέχει την υγρασία που χρειάζεται για να αναπτυχθεί μούχλα. Αυτό συμβαίνει σπάνια, αλλά αν αυτό γίνει, δοκιμάστε να τοποθετήσετε το δοχείο σε διαφορετική πηγή θερμότητας ή θερμοκρασίας. Μπορείτε ακόμα, με ένα καθαρό πανί κάθε ημέρα, να σκουπίζετε την υγρασία στην πλευρά του βάζου και του καπακιού για να μειώσετε τον κίνδυνο του μουχλιάσματος.
Μπορεί να παρατηρήσετε μικρές φυσαλίδες που σχηματίζονται στο λάδι σας κατά την διάρκεια της έκχυσης. Αυτό είναι ένα αέριο που ορισμένα βότανα απελευθερώνουν φυσικά κατά την παρασκευή τους. Αυτό δεν αποτελεί πάντα ένδειξη αλλοίωσης.
Μην υπερθερμαίνετε τα λάδια σας. Δεν θέλετε τηγανητά βότανα. Το λάδι γίνεται από ζεστό, καυτό, πολύ γρήγορα και χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Όταν εμποτίζετε τα βότανα με λάδι, να κρατάτε το λάδι ζεστό, τη θερμότητα χαμηλή, και να χρησιμοποιήσετε ένα σύστημα που δεν παρέχει άμεση μεγάλη θερμότητα.
Συγκεκριμένα βότανα είναι καλύτερα όταν είναι ξερά (π.χ. άρνικα, καλέντουλα, σύμφυτο). Πρέπει να είναι θρυμματισμένα ή χοντροαλεσμένα πριν προσθέσουμε το λάδι. Άλλα βότανα απαιτούν ή παρασκευάζοντε καλύτερα σε νωπή κατάσταση (π.χ. του σαμπούκου και του του Αγίου Ιωάννη). Αυτά πρέπει να είναι κομμένα σε λεπτές φέτες, χτυπημένα, ή χοντροτριμμένα πριν την προσθέσουμε το στο λάδι.
Πηγές: Making plant medicine-Richo Cech, The Herbal Medicine-Maker's Handbook-James Green, Herbal Healing for Women-Rosemary Gladstar
