Του π. Χαράλαμπου Κοπανάκη
Αγαπημένοι Ενορίτες και Ενορίτισσες του
Σοκαρά μας,
Πενθηφόρα ομήγυρις των λοιπών συμπροσευχομένων συγγενών, γνωστών και φίλων του αδελφού μας Ιωσήφ,
Εγνώριζα περίπου από διετίας, μέσω της καλής του συζύγου, της αγαπημένης μας Μαρίας, τα περί της διαγνώσεως της σοβαρής του ασθενείας και βέβαια τις δυσοίωνες προβλέψεις των ειδικών για την εξέλιξη.
Αυτό όμως που έβλεπα και ζούσα, κάθε φορά που συναντούσα τον Ιωσήφ, δεν με παρέπεμπε σε κάτι άσχημο.
Ακόμα και τους τελευταίους έξι μήνες, που η διαρκής συρρίκνωση του σαρκίου του, ήταν προφανής, ακόμα και τότε η διάθεση και το κέφι του για ζωή, οι ζώσες αγωνίες του, για όλους και όλα, για το Χωριό του και Χωριό μας, η κινητικότητα του, η νοητική του διαύγεια, δεν μου επέτρεπαν να προετοιμαστώ ψυχικά και πρακτικά για το επερχόμενον γεγονός.
Σήμερα λοιπόν, ζω έναν απίστευτα βίαιο ψυχικό αιφνιδιασμό και σε πρακτικό επίπεδο, είμαι ανέτοιμος να σταθώ ενώπιον σας και να εκφωνήσω και να εκφράσω τα εντός μου συνοστιζόμενα συναισθήματα.
Σας παρακαλώ να συγχωρέσετε την προχειρότητα του λόγου μου, ο οποίος συντάχθηκε το τελευταίο δίωρο και επίσης σας παρακαλώ να μην ερμηνεύσετε αυτήν την προχειρότητα, ως έλλειψη τιμής προς τον αδελφό Ιωσήφ, αλλά το ακριβώς αντίθετο, δεδομένου ότι ο ίδιος αρέσκετο στην γνησιότητα και όχι στην επιτήδευση.
Ουσιαστικά η σχέση μαζί του, αρχίζει το 1997 και συγκεκριμένα τον μήνα Απρίλιο, οπότε και τελείτε στον Ιερό Ναό Αγίου Νεκταρίου της Ενορίας μας, η εις Πρεσβύτερον χειροτονία μου.
Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, ένας άνθρωπος, που μόνον εξ όψεως εγνώριζα, πρόεδρος της τότε κοινότητας Σοκαρά, που άκουε στο όνομα Ιωσήφ Κοσόγλου, απευθύνει έναν σύντομο χαιρετισμό, ο οποίος όμως ελκύει το ενδιαφέρον και την προσοχή μου, για το βαθιά Θεολογικό και ουσιαστικά ανθρωπιστικό, περιεχόμενο του.
Η συνέχεια ήταν κάπως ανατρεπτική, καθώς εγώ με την ορμή και την ατζαμοσύνη των τότε 20 ετών μου, αγωνιώ για σύντομους και ανέξοδους επαίνους, φτηνής αυτοεπιβεβαίωσης.
Επελαύνω σε όλους τους Ναούς του Χωριού και στην θέση δέντρων, λουλουδιών και κάθε λογής φυτών, φυτεύω ψυχρά, άχρωμα, μη παραγωγικά και αισθητικά παραφωνικά τσιμέντα. Δήθεν για ευπρεπτισμό. Δήθεν για καλύτερη λειτουργικότητα των χώρων.
Σε ένα επιμνημόσυνο γεύμα, συναντιόμαστε. Καθόμαστε πλησίον στην μακαριακή τράπεζα και η κουβέντα μοιραία έρχεται στην εντός εισαγωγικών “ενεργητικότητα” μου, για την οποία εισπράττω από τους παρισταμένους κολακευτικά σχόλια.
Ο Ιωσήφ, μας ακούει όλους με νηφαλιότητα. Δεν διακόπτει, δεν αποδοκιμάζει, ούτε επιδοκιμάζει. Απλώς σιωπά.
Όταν η σειρά του λόγου έφτασε και έκρουσε τα δικά του χείλη, με πόνο και όχι οργή, με λυγμό και όχι τριγμό οδόντων, μου είπε επακριβώς, “παπά μου καλή η διάθεση σου, χρήσιμη η ορμητικότητα σου, αγιασμένο το ενδιαφέρον σου να παράξεις έργο, σε παρακαλώ όμως, όχι εκριζώνωντας την ομορφιά, την οποίαν δεν δημιουργούμε και ονομάζεται φύση”.
Πω, πω, τι να σας λέω τώρα. Πάγωσα. Προσβλήθηκα. Τσαντίστηκα. Ίσως και να οργίστηκα, που οι ευγενείς αγωνίες μου, ετίθεντο εν αμφιβόλω.
Από τότε, διανύθηκε πολύς δρόμος. Έβλεπα στο πρόσωπο του, την πλήρη απουσία εμπάθειας. Το ειλικρινές χαμόγελο του, σε κάθε συνάντηση. Τον καρδιακό και χωρίς κρατούμενα έπαινο σε ό,τι συμφωνούσε με την εκλεπτυσμένη αισθητική του. Το ταπεινό πνεύμα μαθητείας που είχε, με όλους και προς όλους. Ήξερε να συμφωνεί και να διαφωνεί με ευπρέπεια. Ήξερε να χαίρει με ό,τι του ταίριαζε και να αγωνίζεται σεμνά και χωρίς προκαταλήψεις, για ό,τι και όποιον αποτελούσε παραφωνία ασχήμιας.
Θα τολμήσω, σε αυτό το σημείο, να κάνω μια εναλλακτική διάγνωση της ασθενείας του.
Ο Σήφης αγαπητοί μου, δεν νόσησε τα τελευταία δυο χρόνια της ζωής του, έπασχε σχεδόν εκ΄ κοιλίας μητρός. Ασθένεια-Ευλογία και σφραγίδα της ζωής του, ήταν ο πόθος και το πάθος για την ομορφιά. Ως άλλος Ντοστογιέφσκι, ο δικός μας, ο Σοκαριανός Ντοστογιέφσκι, κήρυττε με την ζωή του, “η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο”.
Η ομορφιά της αγάπης, ως στάση και τρόπος ζωής, ως αισθητική και ποιητική πρόσληψη του ανθρώπου και του σύμπαντος κόσμου, επάλετο μέσα του δια βίου και ταυτόχρονα υπέφερε καρτερικά για την ασχήμια, την επιπολαιότητα, την εγκλωβιστική ατομικότητα.
Σήφη μου, προσευχήσου στον Κύριο μας, στου οποίου την απείρου κάλλους Βασιλεία πλέον κατοικείς, εκεί που η ασχήμια απουσιάζει, προσευχήσου να μου δώσει λίγο από αυτήν την ασθένεια. Ξέρω, θα φθείρει το σαρκίο μου, αλλά αυτό είναι το τίμημα που πληρώνει μόνον η σάρκα. Σε εσωτερικό επίπεδο, ανοίγεσαι στην μόνη ποιότητα της ζωής, στον μόνο λόγο για τον οποίο αξίζει κάποιος να ζει, την έξοδο από τον περιορισμένο ορίζοντα του εγώ.
Θυμάμαι να σε βλέπω Σήφη μου, συνεχώς αγωνιζόμενο και αγωνιώ ντα, με ένα λάστιχο στο χέρι, με ένα κλαδευτήρι, με μια φωτογραφική μηχανή, να ποτίζεις, να φροντίζεις, να φυτεύεις, να φωτογραφίζεις, να σκάβεις, να σκύβεις βαθιά, για να εισπνεύσεις ομορφιά.
Να απολαμβάνεις τα χρώματα και τα αρώματα της φύσης και στην συνέχεια να καταλήγεις πάντα στα ζωντανά χρώματα και αρώματα, στους ανθρώπους, στους συνανθρώπους σου. Να ρωτάς, να μαθαίνεις, να σημειώνεις, πάνω στο χαρακτηριστικό πακέτο τσιγάρων, SANTE, ό,τι σου έκανε εντύπωση, ό,τι προκαλούσε παιδική έκσταση ανακάλυψης, μέσα στην καρδιά σου.
Ακόμα και το τσιγάρο που ουδέποτε με υπερβολή, κάπνιζες, ακόμα και αυτό είχε προσωπικότητα και στυλ. Όπως εσένα Σήφη μου όλα. Όλα όμορφα, όλα λεπτά, όλα με το απαιτούμενο και δύσκολο στην εύρεση του μέτρο, που τα κάνει να είναι απολαυστικά.
Σε ρωτούσα συνέχεια, πως κατάφερες αυτήν την ισορροπία. Αυτήν την θαυμαστή σύνθεση της προσωπικότητας σου. Συστεγάζονταν αρμονικά εντός σου, δυο φαινομενικά αντιθετικές εκφάνσεις και εκφράσεις του βίου. Ο Ζορμπάς και ο Φτωχούλης του Θεού, των λογοτεχνικών έργων του αγαπημένου μας Καζαντζάκη.
Ζορμπάς, ως ο άνθρωπος των αισθήσεων, των γεύσεων, των σχέσεων, του κεφιού, του γλεντιού, της παρέας και Φτωχούλης του Θεού, ως ο μανιώδης αναζητητής και εραστής της εσωτερικότητας, της πνευματικότητος, της ψυχικής καλλιέργειας και ανάπτυξης.
Υπήρξες ο απόλυτος ορισμός του διανοούμενου. Ποιητής, συγγραφέας, μανιώδης μελετητής, μύστης της έρευνας και ταυτόχρονα, απλός, προσιτός, φιλικός, από τα μικρά παιδάκια, μέχρι και τα σπουργιτάκια.
Σε βρήκα Σήφη μια ΄μέρα, κάθιδρο και κοπιασμένο, να αγωνίζεσαι στην αγαπημένη σου πλατεία, την πλατεία του Χωριού μας, που με αγώνα έστησες, σε βρήκα και σε ρώτησα πως αντέχεις να δαπανά σαι τόσο πολύ, πως δεν απογοητεύεσαι από την απάθεια μας, την αδιαφορία μας, την ωχαδελφική διάθεση μας. Γέλασες, δεν μπορούσες να δια κόψεις την ερωτική συνεύρεση με την φύση, ασχολούμενος με διανοητικούς ορισμούς και στοχασμούς.
Την άλλη μέρα ανταμώσαμε στο καφενείο. Έβγαλες το γνωστό πακέτο από την τσέπη σου και μου πρότεινες να διαβάσω,
“Από ένα τίποτα, γίνεται ο παράδεισος”, Οδυσσέας Ελύτης.
Πήρα το μήνυμα. Αυτή η φράση, ήταν η απάντηση στο ερώτημα της προηγούμενης ημέρας.
Το τίποτα, εσύ και εγώ, αν ξυπνήσουμε, αν αφυπνιστούμε εσωτερικά και ενεργοποιηθούμε πρακτικά, μπορούμε να κάνουμε τον παράδεισο, όχι μεταφυσική προσδοκία αμοιβής καλών έργων, αλλά ποιότητα του εδώ και τώρα της ζωής μας.
Πως να μην συγκλονίζομαι. Πως να μην ταράζομαι. Πως να διατηρήσω την ψυχραιμία μου, που καλούμε να προπέμψω τον πνευματικό μου πατέρα. Τον καθοδηγητή στην τέχνη της ζωής.
Μου λείπεις και μας λείπεις ήδη.
Φεύγεις, έχοντας ζήσει λαμπρά και όχι υπάρξει απλά.
Φεύγεις και στον θάνατο χαρίζεις μόνον τα οστά. Το μεδούλι το κατανάλωσες ζώντας.
Έζησες με ένταση, ορμή και πάθος, ό,τι μπορεί να προσφέρει η ζωή στον διψασμένο ταξιδευτή..
Συνέχισε τώρα το ταξίδι σου, χωρίς το άλγος της ασχήμιας. Χαίρε στην αγκαλιά του πατρός, αδελφού και φίλου, Ιησού Χριστού, ο Οποίος πρώτος εδίδαξε και ανέδειξε ως μόνη ποιότητα ζωής, την θυσία για την ομορφιά της αγάπης.....
Πενθηφόρα ομήγυρις των λοιπών συμπροσευχομένων συγγενών, γνωστών και φίλων του αδελφού μας Ιωσήφ,
Εγνώριζα περίπου από διετίας, μέσω της καλής του συζύγου, της αγαπημένης μας Μαρίας, τα περί της διαγνώσεως της σοβαρής του ασθενείας και βέβαια τις δυσοίωνες προβλέψεις των ειδικών για την εξέλιξη.
Αυτό όμως που έβλεπα και ζούσα, κάθε φορά που συναντούσα τον Ιωσήφ, δεν με παρέπεμπε σε κάτι άσχημο.
Ακόμα και τους τελευταίους έξι μήνες, που η διαρκής συρρίκνωση του σαρκίου του, ήταν προφανής, ακόμα και τότε η διάθεση και το κέφι του για ζωή, οι ζώσες αγωνίες του, για όλους και όλα, για το Χωριό του και Χωριό μας, η κινητικότητα του, η νοητική του διαύγεια, δεν μου επέτρεπαν να προετοιμαστώ ψυχικά και πρακτικά για το επερχόμενον γεγονός.
Σήμερα λοιπόν, ζω έναν απίστευτα βίαιο ψυχικό αιφνιδιασμό και σε πρακτικό επίπεδο, είμαι ανέτοιμος να σταθώ ενώπιον σας και να εκφωνήσω και να εκφράσω τα εντός μου συνοστιζόμενα συναισθήματα.
Σας παρακαλώ να συγχωρέσετε την προχειρότητα του λόγου μου, ο οποίος συντάχθηκε το τελευταίο δίωρο και επίσης σας παρακαλώ να μην ερμηνεύσετε αυτήν την προχειρότητα, ως έλλειψη τιμής προς τον αδελφό Ιωσήφ, αλλά το ακριβώς αντίθετο, δεδομένου ότι ο ίδιος αρέσκετο στην γνησιότητα και όχι στην επιτήδευση.
Ουσιαστικά η σχέση μαζί του, αρχίζει το 1997 και συγκεκριμένα τον μήνα Απρίλιο, οπότε και τελείτε στον Ιερό Ναό Αγίου Νεκταρίου της Ενορίας μας, η εις Πρεσβύτερον χειροτονία μου.
Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, ένας άνθρωπος, που μόνον εξ όψεως εγνώριζα, πρόεδρος της τότε κοινότητας Σοκαρά, που άκουε στο όνομα Ιωσήφ Κοσόγλου, απευθύνει έναν σύντομο χαιρετισμό, ο οποίος όμως ελκύει το ενδιαφέρον και την προσοχή μου, για το βαθιά Θεολογικό και ουσιαστικά ανθρωπιστικό, περιεχόμενο του.
Η συνέχεια ήταν κάπως ανατρεπτική, καθώς εγώ με την ορμή και την ατζαμοσύνη των τότε 20 ετών μου, αγωνιώ για σύντομους και ανέξοδους επαίνους, φτηνής αυτοεπιβεβαίωσης.
Επελαύνω σε όλους τους Ναούς του Χωριού και στην θέση δέντρων, λουλουδιών και κάθε λογής φυτών, φυτεύω ψυχρά, άχρωμα, μη παραγωγικά και αισθητικά παραφωνικά τσιμέντα. Δήθεν για ευπρεπτισμό. Δήθεν για καλύτερη λειτουργικότητα των χώρων.
Σε ένα επιμνημόσυνο γεύμα, συναντιόμαστε. Καθόμαστε πλησίον στην μακαριακή τράπεζα και η κουβέντα μοιραία έρχεται στην εντός εισαγωγικών “ενεργητικότητα” μου, για την οποία εισπράττω από τους παρισταμένους κολακευτικά σχόλια.
Ο Ιωσήφ, μας ακούει όλους με νηφαλιότητα. Δεν διακόπτει, δεν αποδοκιμάζει, ούτε επιδοκιμάζει. Απλώς σιωπά.
Όταν η σειρά του λόγου έφτασε και έκρουσε τα δικά του χείλη, με πόνο και όχι οργή, με λυγμό και όχι τριγμό οδόντων, μου είπε επακριβώς, “παπά μου καλή η διάθεση σου, χρήσιμη η ορμητικότητα σου, αγιασμένο το ενδιαφέρον σου να παράξεις έργο, σε παρακαλώ όμως, όχι εκριζώνωντας την ομορφιά, την οποίαν δεν δημιουργούμε και ονομάζεται φύση”.
Πω, πω, τι να σας λέω τώρα. Πάγωσα. Προσβλήθηκα. Τσαντίστηκα. Ίσως και να οργίστηκα, που οι ευγενείς αγωνίες μου, ετίθεντο εν αμφιβόλω.
Από τότε, διανύθηκε πολύς δρόμος. Έβλεπα στο πρόσωπο του, την πλήρη απουσία εμπάθειας. Το ειλικρινές χαμόγελο του, σε κάθε συνάντηση. Τον καρδιακό και χωρίς κρατούμενα έπαινο σε ό,τι συμφωνούσε με την εκλεπτυσμένη αισθητική του. Το ταπεινό πνεύμα μαθητείας που είχε, με όλους και προς όλους. Ήξερε να συμφωνεί και να διαφωνεί με ευπρέπεια. Ήξερε να χαίρει με ό,τι του ταίριαζε και να αγωνίζεται σεμνά και χωρίς προκαταλήψεις, για ό,τι και όποιον αποτελούσε παραφωνία ασχήμιας.
Θα τολμήσω, σε αυτό το σημείο, να κάνω μια εναλλακτική διάγνωση της ασθενείας του.
Ο Σήφης αγαπητοί μου, δεν νόσησε τα τελευταία δυο χρόνια της ζωής του, έπασχε σχεδόν εκ΄ κοιλίας μητρός. Ασθένεια-Ευλογία και σφραγίδα της ζωής του, ήταν ο πόθος και το πάθος για την ομορφιά. Ως άλλος Ντοστογιέφσκι, ο δικός μας, ο Σοκαριανός Ντοστογιέφσκι, κήρυττε με την ζωή του, “η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο”.
Η ομορφιά της αγάπης, ως στάση και τρόπος ζωής, ως αισθητική και ποιητική πρόσληψη του ανθρώπου και του σύμπαντος κόσμου, επάλετο μέσα του δια βίου και ταυτόχρονα υπέφερε καρτερικά για την ασχήμια, την επιπολαιότητα, την εγκλωβιστική ατομικότητα.
Σήφη μου, προσευχήσου στον Κύριο μας, στου οποίου την απείρου κάλλους Βασιλεία πλέον κατοικείς, εκεί που η ασχήμια απουσιάζει, προσευχήσου να μου δώσει λίγο από αυτήν την ασθένεια. Ξέρω, θα φθείρει το σαρκίο μου, αλλά αυτό είναι το τίμημα που πληρώνει μόνον η σάρκα. Σε εσωτερικό επίπεδο, ανοίγεσαι στην μόνη ποιότητα της ζωής, στον μόνο λόγο για τον οποίο αξίζει κάποιος να ζει, την έξοδο από τον περιορισμένο ορίζοντα του εγώ.
Θυμάμαι να σε βλέπω Σήφη μου, συνεχώς αγωνιζόμενο και αγωνιώ ντα, με ένα λάστιχο στο χέρι, με ένα κλαδευτήρι, με μια φωτογραφική μηχανή, να ποτίζεις, να φροντίζεις, να φυτεύεις, να φωτογραφίζεις, να σκάβεις, να σκύβεις βαθιά, για να εισπνεύσεις ομορφιά.
Να απολαμβάνεις τα χρώματα και τα αρώματα της φύσης και στην συνέχεια να καταλήγεις πάντα στα ζωντανά χρώματα και αρώματα, στους ανθρώπους, στους συνανθρώπους σου. Να ρωτάς, να μαθαίνεις, να σημειώνεις, πάνω στο χαρακτηριστικό πακέτο τσιγάρων, SANTE, ό,τι σου έκανε εντύπωση, ό,τι προκαλούσε παιδική έκσταση ανακάλυψης, μέσα στην καρδιά σου.
Ακόμα και το τσιγάρο που ουδέποτε με υπερβολή, κάπνιζες, ακόμα και αυτό είχε προσωπικότητα και στυλ. Όπως εσένα Σήφη μου όλα. Όλα όμορφα, όλα λεπτά, όλα με το απαιτούμενο και δύσκολο στην εύρεση του μέτρο, που τα κάνει να είναι απολαυστικά.
Σε ρωτούσα συνέχεια, πως κατάφερες αυτήν την ισορροπία. Αυτήν την θαυμαστή σύνθεση της προσωπικότητας σου. Συστεγάζονταν αρμονικά εντός σου, δυο φαινομενικά αντιθετικές εκφάνσεις και εκφράσεις του βίου. Ο Ζορμπάς και ο Φτωχούλης του Θεού, των λογοτεχνικών έργων του αγαπημένου μας Καζαντζάκη.
Ζορμπάς, ως ο άνθρωπος των αισθήσεων, των γεύσεων, των σχέσεων, του κεφιού, του γλεντιού, της παρέας και Φτωχούλης του Θεού, ως ο μανιώδης αναζητητής και εραστής της εσωτερικότητας, της πνευματικότητος, της ψυχικής καλλιέργειας και ανάπτυξης.
Υπήρξες ο απόλυτος ορισμός του διανοούμενου. Ποιητής, συγγραφέας, μανιώδης μελετητής, μύστης της έρευνας και ταυτόχρονα, απλός, προσιτός, φιλικός, από τα μικρά παιδάκια, μέχρι και τα σπουργιτάκια.
Σε βρήκα Σήφη μια ΄μέρα, κάθιδρο και κοπιασμένο, να αγωνίζεσαι στην αγαπημένη σου πλατεία, την πλατεία του Χωριού μας, που με αγώνα έστησες, σε βρήκα και σε ρώτησα πως αντέχεις να δαπανά σαι τόσο πολύ, πως δεν απογοητεύεσαι από την απάθεια μας, την αδιαφορία μας, την ωχαδελφική διάθεση μας. Γέλασες, δεν μπορούσες να δια κόψεις την ερωτική συνεύρεση με την φύση, ασχολούμενος με διανοητικούς ορισμούς και στοχασμούς.
Την άλλη μέρα ανταμώσαμε στο καφενείο. Έβγαλες το γνωστό πακέτο από την τσέπη σου και μου πρότεινες να διαβάσω,
“Από ένα τίποτα, γίνεται ο παράδεισος”, Οδυσσέας Ελύτης.
Πήρα το μήνυμα. Αυτή η φράση, ήταν η απάντηση στο ερώτημα της προηγούμενης ημέρας.
Το τίποτα, εσύ και εγώ, αν ξυπνήσουμε, αν αφυπνιστούμε εσωτερικά και ενεργοποιηθούμε πρακτικά, μπορούμε να κάνουμε τον παράδεισο, όχι μεταφυσική προσδοκία αμοιβής καλών έργων, αλλά ποιότητα του εδώ και τώρα της ζωής μας.
Πως να μην συγκλονίζομαι. Πως να μην ταράζομαι. Πως να διατηρήσω την ψυχραιμία μου, που καλούμε να προπέμψω τον πνευματικό μου πατέρα. Τον καθοδηγητή στην τέχνη της ζωής.
Μου λείπεις και μας λείπεις ήδη.
Φεύγεις, έχοντας ζήσει λαμπρά και όχι υπάρξει απλά.
Φεύγεις και στον θάνατο χαρίζεις μόνον τα οστά. Το μεδούλι το κατανάλωσες ζώντας.
Έζησες με ένταση, ορμή και πάθος, ό,τι μπορεί να προσφέρει η ζωή στον διψασμένο ταξιδευτή..
Συνέχισε τώρα το ταξίδι σου, χωρίς το άλγος της ασχήμιας. Χαίρε στην αγκαλιά του πατρός, αδελφού και φίλου, Ιησού Χριστού, ο Οποίος πρώτος εδίδαξε και ανέδειξε ως μόνη ποιότητα ζωής, την θυσία για την ομορφιά της αγάπης.....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου