Υπερλιπιδαιμία
Τα λίπη είναι ανθυγιεινά;
Μας έχουν κουράσει. Μας έχουν αγχώσει. Μας έχουν δημιουργήσει σύγχυση. Και μας έχουν στείλει στο γυμναστήριο με τύψεις. Μιλάμε φυσικά για τα λίπη στα τρόφιμα όπως το κρέας, τα γαλακτοκομικά, τα αυγά κ.α.
Τι συμβαίνει τελικά; Πόσα από αυτά που ακούμε είναι αλήθεια και πόσα ψέματα;
Τα λίπη είναι ανθυγιεινά.
Όχι απαραίτητα. Υπάρχουν «καλά» λίπη και «κακά» λίπη. Γεγονός είναι ότι στη διατροφή μας χρειάζονται και αυτά. Βοηθούν στην απορρόφηση θρεπτικών, στην αποτελεσματική μετάδοση νευρικών μηνυμάτων και στη διατήρηση της ακεραιότητας των μεμβρανών όλων των κυττάρων. Εντούτοις, όταν καταναλώνονται σε υπερβολικό βαθμό, τα λίπη συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους, τις καρδιακές παθήσεις και ορισμένους τύπους καρκίνων.
Το μυστικό στη διατροφή είναι να αντικατασταθούν τα κακά λίπη (κορεσμένα) με τα καλά λίπη (πολυακόρεστα).
Τα αυγά συμβάλλουν στην αύξηση της χοληστερόλης.
Στο παρελθόν, η παρουσία χοληστερόλης σε κάποια τρόφιμα είχε συνδεθεί με την απόφραξη των αιμοφόρων αγγείων και τις καρδιοπάθειες.
Τελευταία όμως από την έρευνα φαίνεται ότι ο επιβαρυντικός παράγοντας είναι τα κορεσμένα λίπη και όχι η χοληστερόλη.
Τα αυγά είναι πλούσια σε χοληστερόλη αλλά και μια σειρά άλλα θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες Β12, Ε, φολικό οξύ και ιχνοστοιχεία. Επίσης έχουν τη δεύτερη μετά το γάλα, από άποψη ποιότητας, πρωτεΐνη και μάλιστα σε μεγάλη ποσότητα.
Και οι ομελέτες λοιπόν αλλά και τα αυγά μπορούν να στριμωχθούν σε μια ισορροπημένη δίαιτα.
Πάντα όμως με μέτρο γιατί παχαίνουν.
Τα καφετιά αυγά είναι πιο θρεπτικά από τα άσπρα.
Η απόχρωση στο κέλυφος των αυγών εξαρτάται μόνο από τη ράτσα των πουλερικών και δεν έχει καμία σχέση με το θρεπτικό τους περιεχόμενο. Το τελευταίο μπορεί να διαφέρει από αυγό σε αυγό αναλόγως π.χ. της ράτσας, των συνθηκών παραγωγής κ.α.
Ποτέ όμως δεν μπορεί να ξέρει κάποιος, εκ των προτέρων, το θρεπτικό περιεχόμενο ενός αυγού από την απόχρωση στο κέλυφος.
Το κόκκινο κρέας κάνει κακό.
Όχι απαραίτητα. Κάθε τύπος κρέατος π.χ. ψάρι, κοτόπουλο κ.λ.π. μπορεί να περιέχει υψηλά ποσοστά κορεσμένου λίπους και μεγάλη σημασία έχει το είδος του κρέατος.
Για παράδειγμα το βοδινό κόντρα φιλέτο και το ψαρονέφρι είναι πιο διαιτητικά από το μπούτι στο κοτόπουλο.
Παράλληλα, το κόκκινο κρέας περιέχει και χρήσιμα συστατικά όπως πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία και βιταμίνη B12.
Μεγάλη σημασία έχει επίσης ο τρόπος με τον οποίο μαγειρεύεται το κόκκινο κρέας.
Σε γενικές γραμμές το ψητό και το βραστό (ειδικά αν αποφεύγουμε το εμφανές λίπος) είναι πιο υγιεινό από το τηγανητό.
Τα ψάρια δεν έχουν καθόλου λίπος η χοληστερόλη.
Λάθος. Τα ψάρια και κορεσμένα λίπη έχουν και χοληστερόλη αλλά σε πολύ μικρότερα επίπεδα από ότι στο βοδινό, στο χοιρινό και το κοτόπουλο. Τα ψάρια είναι μια εξαίρετη πηγή πρωτεΐνης και άλλων θρεπτικών συστατικών.
Ψάρια πλούσια σε λίπος όπως ο σολωμός, ο κολιός η σαρδέλα, η ρέγκα, είναι πλούσια σε λιπαρά οξέα του τύπου ωμέγα-3.
Τα τελευταία ενδεχομένως συνδέονται με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης καρδιακών παθήσεων.
Σε κάθε περίπτωση, το ψητό και το βραστό ψάρι, σε αντίθεση με το τηγανητό, μπορούν να γίνουν η βάση ενός προγράμματος διατροφής για αδυνάτισμα.

Τα λάιτ (light) προιόντα μας βοηθούν να χασουμε βάρος.
Σωστό υπό προϋποθέσεις. Κανονικά, αν η διατροφή μας ήταν ακριβώς αυτή που πρέπει δεν θα υπήρχε λόγος για λάιτ προϊόντα. Τα τρόφιμα αυτά έχουν λίγα λιπαρά και όλα σχεδόν τα υπόλοιπα θρεπτικά συστατικά που έχει το κανονικό προϊόν. Έχουν όμως και αυτά θερμίδες. Οπότε δεν έχει νόημα να τρώει κάποιος τέσσερα ή πέντε ελαφριά γιαούρτια αντί για ένα με πλήρη λιπαρά. Πάλι χρειάζεται μέτρο.
Τα καρύδια κάνουν καλό μόνο στη λίμπιντο.
Λάθος. Είναι αλήθεια ότι τα καρύδια έχουν υψηλό περιεχόμενο σε θερμίδες και ότι το κυρίαρχο τους συστατικό τους είναι τα φυτικά λίπη. Στην πραγματικότητα όμως, τα καρύδια είναι υψηλά σε διατροφική αξία και περιέχουν πολυακόρεστα λίπη (δηλαδή τα καλά) καθώς επίσης και στερόλες που βοηθούν στη μείωση της κακής χοληστερόλης. Αν κάποιος ενδιαφέρεται για τη σιλουέτα του, τότε θα πρέπει να καταναλώνει μικρές ποσότητες μόνο. Ή καλύτερα να αντικαταστήσει τρόφιμα που έχουν υψηλά κορεσμένα λίπη (π.χ. βούτυρο) με καρύδια (και ξηρούς καρπούς γενικότερα). Αν κάποιος δεν ενδιαφέρεται για τη σιλουέτα του μπορεί να φάει άφοβα χωρίς να σκέφτεται μελλοντικές καρδιοπάθειες.


Σακχαρώδης διαβήτης και άλλοι παράγοντες κινδύνου
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια σοβαρή, χρόνια ασθένεια η οποία, όταν δεν ελέγχεται, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές. Πιθανόν να γνωρίζετε άτομα με διαβήτη που είχαν προβλήματα όπως νεφρική ανεπάρκεια, απώλεια όρασης, έμφραγμα, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή ακρωτηριασμούς. Σήμερα πολλά από αυτά τα μακροχρόνια προβλήματα μπορούν να προληφθούν ή να αντιμετωπισθούν καλύτερα από ό,τι στο παρελθόν.
Αν το σάκχαρο στο αίμα παραμένει ψηλό για πολύ καιρό, ολόκληρο το σώμα μπορεί να επηρεαστεί. Ευτυχώς, σήμερα γνωρίζουμε πώς να θεραπεύσουμε τον διαβήτη καλύτερα από ποτέ. Φροντίζοντας τον εαυτό σας και κρατώντας το σάκχαρο κοντά στο φυσιολογικό θα έχετε τις καλύτερες προϋποθέσεις για ένα υγιές μέλλον.
Για αυτό τον λόγο θεωρείται ότι τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να ελέγχουν τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη τους τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο. Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μια ουσία στο αίμα, που δείχνει την μέση τιμή του σακχάρου τους τελευταίους 2–3 μήνες. Αν είναι πάνω από 7% θα πρέπει να συζητήσετε με το γιατρό σας το ενδεχόμενο τροποποίησης της θεραπευτικής σας αγωγής.
Εκτός όμως από τον έλεγχο του σακχάρου, είναι απαραίτητη και η τροποποίηση κάποιων άλλων παραγόντων που υπονομεύουν περαιτέρω την υγεία των διαβητικών, όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η αρτηριακή υπέρταση και η υπερλιπιδαιμία.
Επίσης οι ασθενείς με διαβήτη θα πρέπει περιοδικά να υποβάλλονται και σε κάποιες εξετάσεις που βοηθούν στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση των σημαντικότερων επιπλοκών της ασθένειάς τους.
Παράγοντες κινδύνου
Κάπνισμα. Το κάπνισμα είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διάφορων νεοπλασιών. Ειδικότερα όμως στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, το κάπνισμα έχει βρεθεί ότι επίσης πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο για έμφραγμα, περιφερική αγγειοπάθεια, διαβητική νευροπάθεια, νεφροπάθεια ή άλλες επιπλοκές. Για αυτό είναι απαραίτητο τα άτομα με διαβήτη να συζητούν με το γιατρό τους δυνητικές στρατηγικές αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος. Σκεφτείτε το: η διακοπή του τσιγάρου είναι το σημαντικότερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε για την υγεία σας αλλά και για τους γύρω σας!

Αρτηριακή υπέρταση. Η υπέρταση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών τόσο από το καρδιαγγειακό σύστημα (έμφραγμα, αγγειακό εγκεφαλικό) όσο και από τους νεφρούς και τα μάτια (νεφροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια). Για αυτό είναι απαραίτητο στα άτομα με διαβήτη να αντιμετωπίζεται επιθετικά. Η πίεση πρέπει να ελέγχεται τακτικά, σε κάθε επίσκεψη στον διαβητολόγο, και δεν πρέπει να ξεπερνά τα 80/130 mmHg.
Δυσλιπιδαιμία. Η δυσλιπιδαιμία, δηλαδή τα μη φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης ή/και τριγλυκεριδίων, σχετίζεται με σημαντική αύξηση των καρδιαγγειακών επιπλοκών. Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να ελέγχουν τουλάχιστον μία φορά το χρόνο τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα τους. Οι τιμές-στόχοι για τους διαβητικούς όπως ισχύουν σήμερα είναι:
* «Κακή» (LDL) χοληστερόλη κάτω 100 mg/dl
* Τριγλυκερίδια κάτω από 150 mg/dl
* «Καλή» (HDL) χοληστερόλη πάνω από 40 mg/dl στους άντρες και πάνω από 50 mg/dl στις γυναίκες με διαβήτη.
Η δυσλιπιδαιμία αντιμετωπίζεται με υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση (δίαιτα, άσκηση), αλλά και φαρμακευτική αγωγή, όταν η πρώτη δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Έλεγχος για παρουσία επιπλοκών
Στεφανιαία νόσος. Ανάλογα με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και την παρουσία υποκειμενικών ενοχλημάτων ή παθολογικών ευρημάτων στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, οι ασθενείς με διαβήτη υποβάλλονται σε περιοδικό έλεγχο για την παρουσία στεφανιαίας νόσου.
Διαβητική νεφροπάθεια. Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αίτια χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. Η σωστή ρύθμιση του σακχάρου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέτρα για την πρόληψη της διαβητικής νεφροπάθειας. Εκτός όμως από τον έλεγχο της γλυκόζης (σακχάρου), οι ασθενείς πρέπει να ρυθμίζουν και την αρτηριακή τους πίεση, καθώς και να υποβάλλονται σε έλεγχο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο με εξετάσεις αίματος (κρεατινίνη) και ούρων (μικρολευκωματίνη) για την έγκαιρη ανίχνευση της διαβητικής νεφροπάθειας.

Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Όπως για τη νεφροπάθεια έτσι και για την αμφιβληστροειδοπάθεια, οι ασθενείς πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο (βυθοσκόπηση) τουλάχιστον μία φορά το χρόνο για την έγκαιρη ανεύρεση επιπλοκών από τα μάτια. Η απουσία διαταραχών της οπτικής οξύτητας δεν θα πρέπει να ξεγελά τους ασθενείς, οι οποίοι θα πρέπει να φροντίζουν για την τακτική παρακολούθηση των ματιών τους.
Διαβητική νευροπάθεια – έλκη κάτω άκρων. Όλοι οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο μία φορά κάθε χρόνο για την παρουσία διαβητικής νευροπάθειας, περιφερικής αγγειοπάθειας ή ελκών (πληγών) στα πόδια. Επίσης θα πρέπει να εκπαιδεύονται στην αυτοφροντίδα και την τακτική ενασχόληση με την υγιεινή των ποδιών τους.
Σωτήρια μέτρα
Η πρόληψη των επιπλοκών του διαβήτη είναι εφικτή, εφόσον επιτυγχάνεται στενός γλυκαιμικός έλεγχος και έγκαιρη διάγνωση των πρόωρων ενδείξεων (συμπτωμάτων) των επιπλοκών. Η άμεση αντιμετώπιση των πρώιμων συμπτωμάτων μπορεί να προλάβει την επιδείνωσή τους. Γι’ αυτό είναι όμως απαραίτητη:
* Η διακοπή του καπνίσματος
* Η διατήρηση του σακχάρου αίματος κοντά στο στόχο
* Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
* Η ρύθμιση των λιπιδίων του αίματος